Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Białymstoku

POSTANOWIENIE

Dnia 22 października 2014 r.

Sąd Rejonowy II Wydział Cywilny w B. w składzie :

Przewodniczący : SSR Marta Radziwon

Protokolant: Emilia Nabiałek

po rozpoznaniu w dniu 10 października 2014 r. w Białymstoku

na rozprawie

sprawy z wniosku (...) Spółdzielni Pracy (...) w B.

z udziałem (...) S.A. w W.

o ustanowienie służebności przesyłu

postanawia :

I.  Ustanowić służebność przesyłu obciążającą nieruchomość oznaczoną numerami geodezyjnymi (...), położoną w B. przy ulicy (...), dla której to nieruchomości w Sądzie Rejonowym w Białymstoku w IX Wydziale Ksiąg Wieczystych prowadzona jest księga wieczysta o numerze (...) na rzecz (...) S.A. w W., której treścią jest znoszenie istnienia studni kablowych z infrastrukturą telekomunikacyjną, oznaczonych na szkicu biegłego geodety A. D. z dnia 22.12.2013 r. ( k. 105 akt) kolorem pomarańczowym, który to szkic stanowi integralną cześć niniejszego orzeczenia, oraz prawo do korzystania z działek obciążonych w zakresie niezbędnym do konserwacji, remontów, modernizacji urządzenia przesyłowego wraz z prawem wejścia i wjazdu na teren nieruchomości obciążonej;

II.  Zasądzić od (...) S.A. w W. na rzecz (...) Spółdzielni Pracy (...) w B., tytułem jednorazowego wynagrodzenia za ustanowienie służebności opisanej w punkcie I niniejszego postanowienia, kwotę 10.167 zł. (dziesięć tysięcy sto sześćdziesiąt siedem złotych);

III.  Z urzędu zwrócić uczestnikowi (...) S.A. w W. kwotę 188,55 zł. (sto osiemdziesiąt osiem złotych pięćdziesiąt pięć groszy ) tytułem nadpłaconej zaliczki na wydatki w sprawie zapisanej pod pozycją 1275/14 k.s.z.;

IV.  Niewykorzystaną w sprawie zaliczkę w wysokości 127,44 zł. ( sto złotych) zapisaną pod pozycją 1275/14 k.s.z. zaliczyć na poczet wydatków tymczasowo pokrytych w toku sprawy z sum Skarbu Państwa;

V.  Stwierdzić, że zainteresowani w pozostałym zakresie ponoszą koszty związane ze swoim udziałem w sprawie.

UZASADNIENIE

Wnioskodawca (...) Spółdzielnia Pracy (...) w B., po ostatecznym sprecyzowaniu żądania wnosiła o ustanowienie służebności przesyłu obciążającej nieruchomość oznaczoną numerami geodezyjnymi (...), położoną w B. przy ulicy (...), dla której to nieruchomości w Sądzie Rejonowym w Białymstoku w IX Wydziale Ksiąg Wieczystych prowadzona jest księga wieczysta o numerze (...) na rzecz (...) S.A. w W., której treścią jest: znoszenie istnienia studni kablowych z infrastrukturą telekomunikacyjną, oznaczonych na szkicu biegłego geodety A. D. z dnia 22 grudnia 2013 roku ( k. 105 akt) kolorem pomarańczowym, oraz prawo do korzystania z działek obciążonych w zakresie niezbędnym do konserwacji, remontów, modernizacji urządzenia przesyłowego wraz z prawem wejścia i wjazdu na teren nieruchomości obciążonej. Domagał się zasądzenia na swoją rzecz od uczestnika wynagrodzenia jednorazowego, za ustanowienie służebności przesyłu, ostatecznie zgodnie z opinią biegłej sądowej z zakresu szacowania nieruchomości K. W. (k. 121, 176; pierwotne stanowisko – k. 4-6).

Uczestnik postępowania (...) S.A. w W. (pierwotnie – (...) S.A. w W.) poparła wniosek co do zasady. Uczestnik nie oponował ustanowieniu służebności przesyłu zgodnie z projektem z k. 105 sporządzonym przez biegłego z zakresu geodezji A. D., czy też treści proponowanej przez wnioskodawcę służebności. Wnosił o zasądzenie od niego na rzecz wnioskodawcy okresowego wynagrodzenia tytułem ustanowienia służebności przesyłu (k. 121, 176; pierwotne stanowisko – k. 47-47v).

Sąd ustalił, co następuje:

Nieruchomość oznaczona numerami geodezyjnymi (...), położona w B. przy ulicy (...), dla której to nieruchomości w Sądzie Rejonowym w Białymstoku w IX Wydziale Ksiąg Wieczystych prowadzona jest księga wieczysta o numerze (...), stanowi własność (...) Spółdzielni Pracy (...) w B. (akta KW; okoliczność bezsporna).

W dniu 31 grudnia 2013 roku (...) S.A. w W. po przekształceniu, uzyskała nazwę - (...) S.A. z siedzibą w W. (pismo – k. 126; odpis KRS – k. 127-129).

Na powyższej nieruchomości objętej wnioskiem, znajdują się już następujące urządzenia przesyłowe stanowiące własność (...) S.A. w W..

- na działce nr (...) umiejscowione jest 5 studni kanalizacyjnych: pierwsza o pow. 0,84m ²; druga o pow. 1,05m ²; trzecia o pow. 1,47m ²; czwarta o pow. 1,05m ²; piąta podszafkowa wraz z szafką kablową o pow. 0,60m ²; oraz kanalizacja telekomunikacja o długości 30,45m i pow. 30,76m ²;

- na działce nr (...) znajduje się, która znajduje pow. 1,17m ² oraz kanalizacja telekomunikacyjna o długości 6,70m i pow. 6,44m ²;

- na działce nr (...) posadowione są 2 studnie, zajmujące faktycznie pow. po 2,34 m ², oraz kanalizacja o długości 18,15 m i pow. 18,52 m ² (okoliczność bezsporna; opinia biegłego z zakresu geodezji A. D. z dnia 4 września 2013 roku – k. 80-81; opinia uzupełniającą biegłego z zakresu geodezji A. D. z dnia 23 grudnia 2013 roku – k. 103-104).

Sąd zważył, co następuje:

W świetle art. 305 ¹ kc i art. 305 ² kc nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia, o których mowa w art. 49 § 1, prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń (służebność przesyłu). Jeżeli właściciel nieruchomości odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, a jest ona konieczna dla właściwego korzystania z urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1, przedsiębiorca może żądać jej ustanowienia za odpowiednim wynagrodzeniem. Jeżeli przedsiębiorca, zaś odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, a jest ona konieczna do korzystania z urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1, właściciel nieruchomości może żądać odpowiedniego wynagrodzenia w zamian za ustanowienie służebności przesyłu.

W przedmiotowej sprawie bezspornym było, iż istnieje potrzeba ustanowienia służebności przesyłu dla studni i kanalizacji telekomunikacyjnych, stanowiących własność uczestnika postępowania, przebiegających przez działki nr (...), należące do wnioskodawcy.

Celem określenia przedmiotowej służebności przesyłu Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego geodety (k. 74).

Biegły sądowy z zakresu geodezji A. D. w opinii z dnia 4 września 2013 roku stwierdził, że sieć telekomunikacji znajduje się na działkach wnioskodawcy o nr (...), (...) i (...). Jej przebieg przedstawił na mapie kolorem pomarańczowym. Ustalił jakie urządzenia przesyłowe znajdują się na poszczególnych działkach; określił powierzchnie studni i długość kanalizacji. Wskazał, iż łącznie studnie telekomunikacyjne na działkach nr (...) o (...) zajmują 8,52m ², a długość sieci wynosi 55,30 mb (opinia – k. 80-81; projekt – k. 82).

Wnioskodawca w piśmie z dnia 2 grudnia 2013 roku wskazał, że powierzchnia szerokości pasa gruntu zajętego pod kanalizację telekomunikacyjną powinna być wyznaczona po 0,5m szerokości z każdej strony instalacji przesyłowej. Zażądał, aby przy studniach kanalizacyjnych przyjąć pow. ogółem wyliczoną przez biegłego geodetę w opinii w m ² (ogółem 8,52m ²) (k. 92).

Sąd uwzględnił powyższe żądanie (k. 74). Biegły sądowy w opinii uzupełniającej z dnia 23 grudnia 2013 roku wskazał, iż powierzchnia pasów o szerokości 1 m (po 0,5 m z obu stron osi linii telekomunikacyjnej), na terenie przedmiotowych działek, oznaczył kolorem pomarańczowym – szafurą. Stwierdził, iż kanalizacja telekomunikacyjna na działce nr (...) zajmuje 6,44m ² , na działce nr (...) pow. 18,52 m ²; na działce nr (...) pow. 30,76m ². Podał, iż powierzchnia sieci wynosi 55,72m ². (opinia uzupełniająca - k. 103-104; uzupełniony projekt – k. 105).

Strony postępowania nie kwestionowały powyżej opinii – ostatecznie zgodnie wniosły o ustanowienie służebności zgodnie z opinią uzupełniająca biegłego geodety. Była ona logiczna, spójna, profesjonalna. Brak było podstaw, aby na podstawie efektów pracy biegłego geodety nie poczynić ustaleń w sprawie, a projektu z k. 105 nie uznać za integralną część niniejszego orzeczenia.

Mając na względzie powyższe, Sąd orzekł jak w punkcie I sentencji postanowienia na mocy powołanych przepisów.

Wynagrodzenie za ustanowienie służebności przesyłu ustala Sąd, z reguły przy pomocy biegłego, kierując się rodzajem urządzeń i związanym z nim sposobem korzystania z nieruchomości przez uprawnionego oraz wpływem, jaki mają te urządzania na ograniczenie wykonywania prawa własności nieruchomości. Wynagrodzenie to co do zasady powinno mieć charakter świadczenia jednorazowego, choć dopuszcza się również postać świadczeń okresowych. Nie ma żadnych ustawowych wskazówek, jak określić wysokość wynagrodzenia. Wydaje się, że można tu per analogiam sięgnąć do niektórych wypowiedzi doktryny dotyczących wynagrodzenia należnego właścicielowi nieruchomości obciążonej za ustanowienie np. służebności drogi koniecznej. Generalnie wynagrodzenie z tytułu ustanowienia służebności przesyłu powinno być ustalone na podstawie cen rynkowych, a jako kryteria pomocnicze, należy wziąć pod uwagę m.in. ewentualne obniżenie wartości nieruchomości obciążonej, straty poniesione przez właściciela nieruchomości obciążonej, np. w postaci utraty pożytków z zajętego pod urządzenia przesyłowe pasa gruntu. Wysokość tego wynagrodzenia powinien ustalać każdorazowo biegły sądowy (zob. wyrok NSA z dnia 8 listopada 2001 r., I SA 834/00, opubl. L.).

Celem ustalenia wynagrodzenia za wykreśloną przez biegłego geodetę służebność (rocznego i jednorazowego), przy uwzględnieniu dotychczasowego przeznaczenia nieruchomości i jej aktualnego sposobu wykorzystywania, Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego z zakresu szacowania nieruchomości (k. 121).

Biegła sądowa z zakresu szacowania nieruchomości K. W. w opinii z dnia 17 kwietnia 2014 roku oszacowała wartość wynagrodzenia, przedmiotowej służebności przesyłu z tytułu istniejącej kanalizacji telekomunikacyjnej na działkach nr (...) na kwotę 10.167 złotych. Roczne wynagrodzenie za służebność określiła zaś na kwotę 406,68 złotych (k. 134-143).

Zarzuty do powyższej opinii wniósł wnioskodawca. Podniósł, iż do porównania zostały wzięte nieruchomości niepodobne. Zaznaczył, iż biegła, dokonując wyceny służebności przesyłu, całkowicie pominęła okoliczności niemożności wykorzystania przez właściciela całego gruntu zgodnie z przeznaczeniem, a co z tym idzie, dokonując wyboru metody wyceny biegła niezasadnie przyjęła, możliwość określenia „wartości służebności przesyłu jako iloczynu wartości rynkowej pasa służebności przesyłu oraz współczynnika służebności przesyłu, którego wartość mieści się w przedziale (0-1)” (k. 152-154).

Biegła w odpowiedzi na zarzuty wskazała, iż nie były zasadne twierdzenia, aby przyjęła do porównania działki niepodobne do siebie, co też rzetelnie uzasadniła. Podała, iż zabudowana przedmiotowej nieruchomości byłaby możliwa pod warunkiem przebudowy istniejącej infrastruktury, po uprzednim otrzymaniu zgody właścicieli poszczególnych urządzeń tam znajdujących się. Podkreśliła, że przyjęty do określenia wysokości wynagrodzenia sposób pośredni w aktualnych uwarunkowaniach rynkowych jest najbardziej odpowiedni do stosowania (k. 159-160).

Wnioskodawca podtrzymywał podniesione zarzuty. Polemizował z twierdzeniami biegłej. Domagał się ponadto udzielenia odpowiedzi na pytanie, jakie czynniki wpłynęły na zastosowanie w wycenie wynagrodzenia rocznego przedmiotowej służebności oprocentowania 10-letnich obligacji Skarbu Państwa w wysokości 4%. Zapytał, czy jest to element niezbędny do wyliczenia wysokości wynagrodzenia (k. 169-170).

Biegła sądowa w ustnej opinii uzupełniającej na ostatniej rozprawie, podtrzymała wnioski końcowe ze swojej opinii. Podkreśliła, iż posiada wieloletnie doświadczenie w zakresie szacowania nieruchomości, w tym także służebności przesyłu. Zaznaczyła, że na potrzeby opinii szczegółowo przeanalizowała transakcje z centrum miasta. Dodała, że przyjęcie wartości oprocentowania 10 letnich obligacji Skarbu Państwa, wynikało z wytycznych merytorycznych, które obowiązują rzeczoznawców (k. 175-176).

Ostatecznie wnioskodawca nie kwestionował powyższej opinii (k. 176). Żadna ze stron nie domagała się dopuszczenia dowodu z opinii innego rzeczoznawcy. Przedmiotowa wycena była logiczna, dokładna i profesjonalna. Biegła w sposób przekonujący odniosła się do postawionych opinii zarzutów. Brak było więc podstaw, aby w oparciu o przedmiotowy szacunek nie poczynić ustaleń w przedmiotowej sprawie.

Po ostatecznym sprecyzowaniu żądania wnioskodawca domagał się zasądzenia na swoją rzecz od uczestnika wynagrodzenia jednorazowego, zgodnie z opinią biegłej K. W. (k. 176). Z kolei uczestnik postępowania wnosił, aby wynagrodzenie miało charakter okresowy. Wskazał, iż postęp w technologii łączności telekomunikacyjnej jest tak szybki, że być może będzie można za kilka lat usnąć przedmiotowe urządzenia przesyłowe. Podał, że jest to sieć podziemna (k. 176). Ostatecznie spór w sprawie dotyczył jedynie tego czy wynagrodzenie winno być jednorazowe czy cykliczne.

Sąd po przeanalizowaniu argumentów stron zasądził wynagrodzenie od uczestnika na rzecz wnioskodawcy w formie jednorazowej. Choć niewykluczone jest określenie wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu w charakterze okresowym (zob. uzasadnienie wyroku SA w Katowicach z dnia 18 lipca 2013 roku, sygn. akt I ACa 434/13, OSA 2014/1/75-83, LEX nr 1349917 , uzasadnienie postanowienia SN z dnia 20 września 2012 roku, sygn. akt IV CSK 56/12, LEX nr 1227856), to jednak, w niniejszej sprawie argumenty (...) S.A. w W. nie przemówiły za takim rozwiązaniem; za odejściem od zasady, iż wynagrodzenie na ustanowienie służebności przesyłu winno mieć charakter jednorazowy. Nie budzi wątpliwości, iż postęp technologiczny w wielu sferach życia, przebiega w bardzo szybkim tempie, to ogólne twierdzenie w ocenie Sądu nie wymaga dowodu. Jednak uczestnik postępowania nie wykazał swoich twierdzeń dotyczących ewentualnej zbędności przedmiotowych poziemnych urządzeń przesyłowych w przyszłości na tej konkretnej nieruchomości. Nie przedłożył żadnych materiałów, które by uprawdopodobniły takie twierdzenia. Uczestnik posługiwał się więc jedynie twierdzeniami, które choć w ogólnym ujęciu trudno zakwestionować to jednak nie ma żadnego oparcia w materiale dowodowym aby ten fragment urządzeń przesyłowych, objętych wnioskiem mógł być zastąpiony inną technologią w telekomunikacji. Zresztą sam uczestnik, formułując swoje argumenty używał takich twierdzeń jak „może”, „być może”, nie wskazujących na przekonanie na temat prezentowanych wizji dotyczących przyszłego postępu w zakresie technologii komunikacyjnej. Dodatkowo należy wskazać, iż jak przy określaniu zakresu służebności, przeważające znaczenie ma żądanie przedsiębiorcy przesyłowego, najlepiej znającego obszar niezbędny dla właściwego korzystania z urządzeń przesyłowych, to w kwestii wyboru charakteru wynagrodzenia priorytet ma zdanie właściciela nieruchomości mającej być obciążoną. To bowiem jemu przedmiotowe świadczenie ma zrekompensować ograniczenie w korzystaniu z działki, przy uwzględnieniu stopnia ingerencji w prawo własności.

Uwzględniwszy powyższe Sąd orzekł jak w punkcie II sentencji postanowienia, na mocy powołanych przepisów.

Opłata sądowa od wniosku wynosiła 40 złotych. Została ona uiszczona przez wnioskodawcę (k. 43). Wydatki w przedmiotowej sprawie wyniosły 3.011,23 złotych. Składały się na nie wynagrodzenia biegłych powołanych w sprawie (k. 84 – 1.127,22 zł.; k. 108 – 701,12 zł.; k. 1.182,89 zł. – k. 146). Zostały one uiszczone do kwoty 2.915,99 złotych; przez wnioskodawcę do kwoty 2.600 złotych (k. 78, 95, 123) i przez uczestnika do kwoty 315,99 złotych (w takiej części wykorzystano wpłaconą przez uczestnika zaliczkę w kwocie 600 złotych – k. 133).

Zaliczka wpłacona przez uczestnika postępowania została wykorzysta do kwoty 315,99 złotych (k. 133, 133). Wobec tego Sąd:

- z urzędu zwrócił uczestnikowi kwotę 188,55 złotych tytułem nadpłaconej zaliczki na wydatki w sprawie zapisanej pod pozycję 1275/14 k.s.z. i faktycznie nie wykorzystanej,

- niewykorzystaną w sprawie zaliczkę w wysokości 127,44 złotych zapisaną pod pozycję 1275,14 k.s.z.. zaliczył na poczet wydatków już tymczasowo pokrytych w toku sprawy z sum Skarbu Państwa.

Sąd na podstawie art. 520 § 1 k.p.c. stwierdził, że zainteresowani ponoszą koszty związane ze swoim udziałem w sprawie. Każda strona opłaciła zaliczki na wydatki związane z dowodzeniem jej stanowiska w sprawie a przy tym ostatecznie stanowiska co do zasady nie były sporne. Spór bowiem dotyczył jedynie formy wynagrodzenia. Sąd zatem nie znalazł podstaw od odstąpienia od zasady rozliczania kosztów w postępowaniu nieprocesowym, wyrażonej w art. 520 § 1 k.p.c.